هدیه امیرمؤمنان علیه السلام

یکی از علمای نجف اشرف که شاعر زبردستی هم بود و به هر دو زبان فارسی و عربی بهترین و فصیح ترین شعرها را می سرود و بضاعت مالی چندانی هم نداشت، روزی در حرم حضرت علی علیه السلام یک نفر به ظاهر بی سوادی را دید که در خطاب به آن حضرت، این چنین می خواند:

شمع می سازم برایت یا امیرالمؤمنین  قدّ این گلدسته هایت یا امیرالمؤمنین

 لکن به محض خواندن این بیت،لوستر بسیار گرانبها و جواهرنشان که یکی از پادشاهان برای حرم حضرت علی علیه السلام هدیه آورده و در حرم نصب شده بود، کنده شده و به پایین افتاد. هنگامی که آن لوستر پایین آمد، او آن را گرفت تا به زمین نخورد و نشکند. تولیت آستان علوی آنجا تشریف داشت وقتی ماجرا را مشاهده کرد فهمید عطای مولا علی علیه السلام است، ولی چون این بنده خدا نمی خواست آن را برای خود بردارد، آن را به رییس الخدام تولیت آستانه داد که در جایش نصب کند. آنها هم چهار پایه آوردند و نصب کردند. وقتی پایین آمدند دوباره از مکان خود جدا شد و پایین افتاد و باز در دامن این آقا قرار گرفت. نکته ای که قابل توجه بود اینکه بار اوّل شخص زیر لوستر بود، اما دفعه دوم زیر آن نبود، و به طور مایل به طرف او آمد. دیگر هیچ شکی برای کسی باقی نماند که این اعطا را حضرت مرحمت کرده اند. تولیت گفت: این را حضرت به شما اعطا فرموده، بفروش و مصرف کن. او گفت: به که بفروشم؟ تولیت گفت: خودم از پول هایی که مردم نذر مولا امیرالمؤمنین علیه السلام کرده اند و داخل ضریح ریخته اند، به شما می دهم و بعد آن را دوباره نصب می کنم. این کار را کردند، دیگر جدا نشد.

آن عالم شاعرِ فقیر، با خود گفت: عجب! ما تا حالا ضرر کردیم، یک عمر در فقر به سر بردیم و به عقلمان نرسید که قصیده ای برای مولا بگوییم و از ایشان جایزه بگیریم. به هنگام شب، قصیده بسیار خوبی در مدح مولا علی علیه السلام سرود. وقتی فردا به حرم رفت، اوّل نگاهی انداخت تا ببیند کدام لوستر قیمتش بیشتر است. آن را در نظر گرفت و زیر آن رفت. کمی خود را عقب کشید که اگر فرود آمد به سرش اصابت نکند و سرش آسیب نبیند. شعرها را با صدای خوب و چهچهه زنان خواند، وقتی تمام شد، نگاه کرد و منتظر شد تا لوستر پایین بیفتد، اما خبری نشد. با خود گفت: شاید حضرت این را نپسندید.

روز دوم و سوم نیز شعر دیگری سرود، سه روز پی در پی این کار را تکرار کرد، روز سوم با خشم و عصبانیت گفت: یا علی، اگر بگویی داماد پیغمبر بودم، قبول می کنم؛ اگر بگویی پسر عموی پیغمبر بودم قبول می کنم؛ اگر بگویی فاتح جنگ ها بودم، قبول می کنم؛ همین طور فضایل حضرت را شمرد، در آخر گفت: ولی ذوق شعری نداشتی، آخر آن شعر بود که آن آقا گفت و شما هم جایزه دادی؟ خلاصه قهر کرد و از حرم رفت.شب در خواب مولا را زیارت کرد در حالی که لبخند بر لبان مبارکش نشسته بود، فرمود: او برای خدا خالصانه گفت، ولی تو از اوّل به خاطر صله و جایزه شعر  گفتی، فرق شما با او همین بود، اما در عین حال چون از در خانه ما هیچ کس ناامید برنگشته، نزد یکی از شعرای شیعه که از ثروتمندان هندوستان است برو، آدرسش هم فلان جاست، او مصرعی سروده و مصراع دوم را نتوانسته بیاورد. برو و شعرش را به این مصرع کامل کن: «به آسمان رود و کار آفتاب کند».

 ایشان نذر کرده که نصف ثروتش را بپردازد به شاعری که نیمه دوم شعرش را کامل کرده و مورد پسندش قرار گیرد. آن عالم فقیر هم اطاعت کرده و به سراغ آن شاعر شیعه ثروتمند رفت، گفت: شنیده ام شما شعری برای مولا علی علیه السلام گفته ای و در تکمیل آن مانده ای، مصرع اوّل آن شعر چیست؟ گفت:

 «به ذره گر نظر لطف بوتراب کند».

عالم فقیر بلافاصله گفت: «به آسمان رود و کار آفتاب کند». مرد غنی گفت: به به عجب جالب و زیباست. شما هم شاعر زبردستی هستید. عالم گفت: بله، من هم شاعر هستم، ولی این قصه ای دارد. وقتی قصه اش را نقل کرد، آن آقا خیلی گریه کرد که مولا امیرالمؤمنین علیه السلام شعر مرا قبول کرده که مصرع دومش را خود ایشان فرموده و تو را فرستاده که بیایی و به من برسانی، پس نذر مرا ایشان قبول فرموده است. بعد هم تمام ثروتش را بین خود و او نصف کرد.

مناظره امام صادق علیه السلام با طبیب هندی

او آمد. به محض ورود به حاضرین در مجلس سلام نمود و همگان بی اختیار در مقابل قدومش بلند شده و جواب سلامش را دادند. طبیب که او را نمی شناسد در چهره اش نگاه می کند و در همان اولین نگاه متوجه می شود که او باید عالم بزرگی از عالمان عراق باشد. به سخنانش ادامه می دهد و امام صادق (علیه السلام ) ساكت و با طمانینه در مجلس نشسته و سخنان طبیب را گوش می دهد. 

مرد هندى وقتی از سخنانش فارغ شد  به او رو کرد و گفت : آیا از آنچه نزد من است ، چیزى را مى خواهى ؟

امام : نه چون آنچه نزد من است بهتر از آن است كه نزد توست .

طبیب: آن چیست ؟

امام فرمود: من گرمى را با سردى و سردى را با گرمى و تر را با خشك و خشك را با تر مداوا مى كنم و كار را به خدا وامى گذارم و آنچه را كه از پیامبر اسلام (صلى الله علیه و آله) وارد شده به كار مى بندم كه فرمود: بدان كه معده خانه درد است و پرهیز رأس هر دوایى است و به بدن خود آنچه را كه عادت كرده بده .

مرد هندى گفت : آیا طب غیر از این است ؟

امام فرمود: آیا گمان مى كنى كه من از كتب طب آموخته ام ؟ گفت آرى حضرت فرمود: نه به خدا قسم من غیر از خدا از كسى یاد نگرفته ام. اكنون بگو كه من به طب آگاهترم یا تو؟

طبیب هندى با غرور گفت: من .

امام فرمود: از تو مى پرسم جواب بده .

بادی به غبغب انداخت و گفت: بپرس .

امام فرمود: اى مرد هندى به من بگو چرا سر انسان داراى استخوانهاى متعددى است ؟

اندکی با خود اندیشید و چون جوابی نیافت گفت: نمى دانم .

امام فرمود: بگو چرا موى سر در قسمت بالا قرار گرفته ؟

- نمى دانم .

امام فرمود: چرا پیشانى از مو خالى است ؟

- نمى دانم .

امام فرمود: چرا پیشانى داراى خطوط است ؟

- نمى دانم .

امام فرمود: چرا ابروها بالاى چشمها قرار گرفته ؟

- نمى دانم .

امام فرمود: چرا بینى در وسط دو چشم قرار گرفته است ؟

- نمى دانم .

امام فرمود: چرا سوراخهاى بینى رو به پایین است ؟

- نمى دانم .

امام فرمود: چرا دندانهاى كرسى پهن و دندانهاى نیش تیز است ؟

- نمى دانم .

امام فرمود: چرا مردها ریش دارند؟

- نمى دانم .

امام فرمود: چرا دو كف دست از مو خالى است ؟

- نمى دانم .

امام فرمود: چرا ناخن و مو احساس ندارند؟

- نمى دانم .

امام فرمود: چرا قلب مانند صنوبر است ؟

- نمى دانم .

امام فرمود: چرا ریه دو قطعه اند و حركت آنها در محل خود انجام مى گیرد؟

- نمى دانم .

امام فرمود: چرا كبد به شكل برآمده است ؟

- نمى دانم .

امام فرمود: چرا خمیدگى زانو به پشت است ؟

- نمى دانم .

امام فرمود: چرا كف پا از داخل منحنى است ؟

- نمى دانم .

امام فرمود: ولى من مى دانم!

طبیب هندى که باور نداشت جواب همه این سوال ها را که او در هیچ کتابی نخوانده است جعفر بن محمد (ص) بداند گفت : پس جواب بده .

امام فرمود: اینكه استخوانهاى سر متعدد است براى آن است كه آن تو خالى است و اگر استخوان یك تكه داشت زودتر می شکست اما بواسطه اینكه چند قطعه است دیرتر شكسته مى‏شود

-و مو بر بالای سر است براى اینكه از ریشه آن روغن بمغز برسد و از سر موها كه سوراخند بخارات بیرون برود و سرما و گرمائى كه بمغز وارد مى‏شود دفع كنند.

- پیشانى مو ندارد براى اینكه رهگذر روشنائى چشم‏ها است‏

-خطها و چینهاى پیشانی براى آنست كه عرق و رطوبتى كه از سر فرو میریزد نگهدارد و چشم از آن محفوظ بماند باندازه‏اى كه انسان آن را پاك كند چون رودخانه‏ها كه روى زمین آبها را نگهدارى میكنند.

- اینكه ابروها بالاى چشمها قرار داده براى آن است كه نور را به اندازه لازم بفرستند. اى هندى آیا نمى بینى كه وقتى نور شدید باشد انسان دستش را بر چشمش مى گذارد تا نور به اندازه كافى بتابد؟

- و اینكه بینى را وسط دو چشم قرار داد براى آن است كه نور را به دو قسمت مساوى براى دو چشم تقسیم كند.

- و سوراخ بینى را در قسمت پائین آن قرار داد تا بیماریهائى كه از مغز فرو میریزد از آن بیرون شود و بوها از آن بمشام آدمى بالا رود و اگر سوراخ در قسمت بالاى بینى بود بیمارى از آن فرو نمیریخت و بو را نیز درك نمیكرد

- و اینكه براى مردان ریش قرار داده براى آن است كه از اینكه صورت خود را بپوشند بى نیاز باشند و مردان از زنان متمایز باشند.

- و اینكه دندان جلویى را تیز قرار داده تا با آن ببرد و دندان كرسى را پهن قرار داده تا با آن خورد كند و دندان ناب را بلند قرار داده و آن ستونى در میانست و دندانهاى پیشین و دندانهاى كرسى را از هم جدا مى كند.

- و اینكه دو كف دست را بدون مو قرار داده براى آن است كه لمس به وسیله آنها انجام مى گیرد و اگر مو داشت انسان نمى توانست به خوبى لمس ‍ كند.

- و اینكه مو و ناخن روح ندارد براى آن است كه بلند شدن آنها بد و كوتاه كردن آنها پسندیده است و اگر روح داشتند موقع كوتاه كردن انسان احساس ‍درد مى كرد.

- و اینكه قلب مانند دانه صنوبر است براى آن است كه قلب آویخته است و سر آن نازك است تا داخل ریه باشد و از هواى داخل آن استفاده كند و مغز سر از حرارت آن دچار صدمه نشود.

- و اینكه ریه را به دو قطعه كرده براى آن است كه قلب در جوف آن قرار گیرد و با حركت آن استراحت كند.

- و اینكه كبد را به شكل برآمده قرار داده براى آن است كه بر معده سنگینى كند و به آن فشار آورد تا بخارهاى آن خارج شود.

- و اینكه خمى زانو را به طرف پشت قرار داده ، براى آن است كه انسان به طرف جلو حركت مى كند و باید تعادل داشته باشد و اگر این طور نبود در راه رفتن سقوط مى كرد.

- و اینكه كف پا را منحنى قرار داده براى آن است كه اگر همه كف بر زمین واقع مى شد به سنگینى سنگ آسیاب مى شد.

مرد هندى گفت :

این همه علوم از كجا براى تو حاصل شده است ؟

امام فرمود: از پدرانم گرفته‏ام و آنان از رسول خدا و او از جبرئیل و او از خداى رب العالمین جل جلاله كه تنها و جانها را آفرید گرفته است 

هندى گفت: راست فرمودى من گواهى می دهم كه معبود بحقى بجز خداوند نیست و محمد فرستاده و بنده او است و تو دانشمندترین مردم زمان خودت می باشى.

 

منابع:

 الخصال، شیخ صدوق، ج 2 ص512

طب النبى و طب الصادق، ابوالعباس مستغفرى و محمد خليلى

دیدار علی بن مهزیار با امام زمان (عج)

شبى در اثناى طواف جوان زيباى خوش بوئى را ديدم كه بآرامى راه مي رود و در اطراف خانه طواف مي كند دلم متوجه او شد برخاستم و بجانب او رفتم و تكانى باو دادم تا متوجه من شد، پرسيد: از مردم كجائى؟ گفتم: از اهل عراق هستم. پرسيد كدام عراق؟ گفتم: اهواز پرسيد خصيب (خضيب) را ميشناسى؟ گفتم خدا او را رحمت كند دعوت حق را اجابت كرد، گفت: خدا او را رحمت فرمايد كه شبها را بيدار بود و بسيار بدرگاه خداوند ميناليد و پيوسته اشكش جارى بود.

سپس پرسيد: على بن ابراهيم مهزيار را ميشناسى؟! گفتم: على بن ابراهيم من هستم. گفت: اى ابو الحسن خدا ترا نگهدارد، علامتى را كه ميان تو و امام حسن عسكرى (ع) بود چه كردى؟ گفتم: اينك نزد من است. گفت: آن را بيرون بياور من دست در جيب بردم و آن را در آوردم؛ وقتى آن را ديد نتوانست خوددارى كند و ديدگانش پر از اشك شد و زار زار گريست. بطورى كه لباسهايش از سيلاب اشك تر گشت.

آنگاه فرمود: اى پسر مهزيار! خداوند بتو اذن ميدهد! خداوند بتو اذن ميدهد. (دو بار فرمود) بجائى كه رحل اقامت افكنده‏ اى برو و صبر كن تا شب فرا رسد و تاريكى آن مردم را فراگيرد، سپس برو بجانب (شعب بنى عامر) كه در آنجا مرا خواهى ديد.

من بمنزل خود رفتم. چون احساس كردم وقت فرا رسيده اثاثم را جمع و جور كردم و سپس شتر خود را پيش كشيدم و جهاز آن را محكم بستم، سپس لوازم خود را بار كرده و سوار شدم و بسرعت راندم تا بشعب بنى عامر رسيدم.

ديدم همان جوان ايستاده و بانگ ميزند كه اى ابو الحسن بيا نزد من! چون نزديك وى رسيدم، ابتداء سلام نمود و گفت: اى برادر با ما راه بيا. با هم براه افتاديم و گفتگو ميكرديم تا آنكه كوه‏هاى عرفات را پشت سر گذاشته و بطرف كوه‏هاى منى رفتيم. وقتى از آنجا نيز گذشتيم بميان كوه‏هاى طائف رسيديم.

تشرف علی بن مهزیار خدمت امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف)

چون صبح كاذب دميد بمن دستور داد كه پياده شوم و نماز شب بخوانم بعد از نماز شب دستور داد كه نماز «وتر» بخوانم، منهم نماز وتر را خواندم، و اين فائد ه‏اى بود كه از وى كسب كردم. سپس امر نمود كه سجود كنم و تعقيب بخوانم. آنگاه‏ نمازش را تمام كرد و سوار شد و بمن هم دستور داد سوار شده با وى حركت نمودم تا آنكه قلعه كوه طائف پيدا شد.

پرسيد: آيا چيزى مى ‏بينى؟ گفتم: آرى تل ريگى مى‏ بينم كه خيمه ‏اى بر بالاى آنست و نور از داخل آن مي درخشد. وقتى آن را ديدم خوشحال گشتم گفت: اميد و آرزوى تو در آنجاست. آنگاه گفت برادر با من بيا. او مي رفت و من هم از همان راه ميرفتم تا اينكه از بلندى كوه پائين آمديم سپس گفت: پياده شو كه در اينجا سركشان ذليل و جباران خاضع ميگردند. آنگاه گفت: مهار شتر را رها كن. گفتم: بدست كى بدهم؟

گفت: اينجا حرم قائم آل محمد است كسى جز افراد با ايمان بدينجا راه نمى ‏يابد و هيچ كس جز مؤمن از اينجا بيرون نمي رود. من هم مهار شترم را رها كردم و با او رفتم تا نزديك چادر رسيديم. او نخست بدرون چادر رفت و بمن دستور داد كه در بيرون چادر توقف كنم تا او برگردد. سپس گفت: داخل شو كه در اينجا جز سلامتى چيزى نيست. من وارد چادر شدم و آن حضرت را ديدم كه نشسته و دو برد يمانى پوشيده قسمتى از يكى را روى دوش انداخته است.

اندامش در لطافت مانند گل بابونه و رنگ مباركش در سرخى همچون گل ارغوانى است كه قطراتى از عرق مثل شبنم بر آن نشسته باشد ولى چندان سرخ نبود.

قد مباركش مانند شاخه درخت بان‏ «1» يا چوبه ريحان بود. جوانى ذيجود، پاكيزه و پاك سرشت بود كه نه بسيار بلند و نه خيلى كوتاه بود، بلكه متوسط القامه بود.

سر مباركش گرد، پيشانيش گشاده، ابروانش بلند و كمانى، بينيش كشيده و ميان برآمده؛ صورتش كم گوشت و بر گونه راستش خالى مانند پاره مشكى بود كه بر روى عنبر كوبيده قرار دارد.

هنگامى كه حضرتش را ديدم، سلام نمودم و جوابى از سلام خود بهتر شنيدم.

سپس مرا مخاطب ساخت و احوال مردم عراق را پرسيد. عرض كردم: آقا! مردم عراق (شيعيان) در كمال ذلت بسر مي برند و ميان ساير مردم خوارند. فرمود:

پسر مهزيار روزى فرا ميرسد كه شما بر آنان مسلط گشته و مالك آنها (يعنى مردم غير شيعه) باشيد چنان كه امروز آنها بر شما مسلط شده ‏اند، آنها در آن روز ذليل و خوار خواهند بود.

عرض كردم: آقا! جاى شما از ما دور و آمدنتان بطول انجاميده! فرمود:

پسر مهزيار! پدرم ابو محمد (امام حسن عسكرى عليه السّلام) از من پيمان گرفت كه مجاور قومى نباشم كه خداوند بر آنها غضب نموده و در دنيا و آخرت مورد نفرت و مستحق عذاب دردناك هستند. و امر فرمود: كه جز در كوههاى سخت و بيابانهاى هموار نمانم.

بخدا قسم مولاى شما (امام حسن عسكرى عليه السّلام) خود رسم تقيه پيش گرفت و مرا نيز امر به تقيه فرمود، و من اكنون در تقيه بسر ميبرم تا روزى كه خداوند بمن اجازه دهد و قيام كنم. عرضكردم: آقا! چه وقت قيام ميفرمائى؟ فرمود: موقعى كه راه حج را بروى شما بستند، و خورشيد و ماه در يك جا جمع شود، و نجوم و ستارگان در اطراف آن بگردش درآيند.

عرض كردم: يا ابن رسول اللَّه! اين علائم كى خواهد بود؟ فرمود:

در فلان سال و فلان سال «دابة الارض» در بين صفا و مروه قيام كند، در حالى كه عصاى موسى و انگشتر سليمان با او باشد و مردم را بسوى محشر سوق دهد (دابة الارض يعنى متحرك در روى زمين و مقصود خود آن حضرت است).

على بن مهزيار افزود كه: چند روز در خدمت حضرت ماندم، و بعد از آنكه بمنتهاى آرزوى خود رسيدم رخصت گرفته بطرف منزلم برگشتم. بخدا قسم از مكه بكوفه آمدم، در حالى كه فقط غلام خدمتكار همراه داشتم و هيچ گونه خطرى نديدم و صلى اللَّه على محمد و آله و سلم تسليما

طبرى نيز اين حديث از محمد بن سهل جلودى از احمد بن محمد بن جعفر طائى از محمد بن حسن بن يحيى حارثى از على بن ابراهيم بن مهزيار، بر وجهى مبسوطتر از آنچه شيخ نقل كرده؛ آمده است و مضمون هر دو تقريبا يكى است.

مؤلف: دور نيست كه جمع شدن خورشيد و ماه و ستارگان كنايه از پيغمبر (ص) و امير المؤمنين و ائمه صلوات اللَّه عليهم اجمعين باشد، و هم محتمل است كه مقصود نزديكى قيام امام زمان عليه السّلام با روز رستاخيز باشد كه اوضاع كواكب چنين خواهد شد و هم ممكن است كه معنى آن ظاهر عبارت باشد.

پی نوشت:
(1) بان- نام درختى است كه تنه آن راست و نرم مي باشد. برگ آن مانند برگ درخت صفصاف و از تخم آن روغن خوشبو ميگيرند، و اندام رسا را بآن درخت بلند تشبيه مي كنند (المنجد).

منبع: مهدى موعود ( ترجمه جلد 51 بحار الأنوار) ؛ ص730 تا 734